परिचय
आजच्या धकाधकीच्या जगात दारू, तंबाखू, गुटखा, गांजा आणि इतर अंमली पदार्थांच्या व्यसनामुळे अनेकांचे जीवन उद्ध्वस्त होत आहे. ग्रामीण आणि शहरी समाजात व्यसनमुक्ती ही एक मोठी सामाजिक गरज बनली आहे. व्यसनामुळे केवळ व्यक्तीचे आरोग्य बिघडत नाही तर संपूर्ण कुटुंबाचे आयुष्य अस्थिर होते. म्हणूनच नशामुक्ती केंद्रे, व्यसनमुक्ती शिबिरे आणि जनजागृती मोहिमा समाजाच्या आरोग्यासाठी अत्यावश्यक आहेत.
व्यसनमुक्ती म्हणजे काय?
व्यसनमुक्ती ही केवळ व्यसन सोडण्याची प्रक्रिया नसून व्यक्तीला पुन्हा शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक दृष्ट्या सक्षम बनवण्याचा प्रवास आहे. यात खालील गोष्टींचा समावेश होतो –
- समुपदेशन व मानसिक आधार
- औषधोपचार व आरोग्य सेवा
- कुटुंबाचा सहभाग
- समाजाशी पुन्हा जुळवून घेणे
व्यसनमुक्ती का गरजेची आहे?
१. आरोग्यासाठी: व्यसनामुळे कर्करोग, यकृताचे आजार, हृदयविकार आणि मानसिक समस्या निर्माण होतात.
२. कुटुंबासाठी: व्यसनमुक्त व्यक्तीमुळे घरात आनंद, शांतता आणि आर्थिक स्थैर्य निर्माण होते.
३. समाजासाठी: व्यसनमुक्त समाजात गुन्हेगारी, हिंसा आणि वादविवाद कमी होतात.
४. भविष्यासाठी: व्यसनमुक्त तरुण हेच राष्ट्राची खरी ताकद आहेत.
डॉ. कृष्णा भावले यांचे योगदान
२०१२ पासून सारा नवजीवन बहुउद्देशीय संस्था, शिंदखेडा (धुळे) या संस्थेमार्फत डॉ. कृष्णा रामचंद्रा भावले यांनी व्यसनमुक्ती क्षेत्रात उल्लेखनीय काम केले आहे.
- सातपुडा पर्वतरांगातील २०० हून अधिक आदिवासी गावांमध्ये व्यसनमुक्ती मोहिमा
- १८,००० पेक्षा जास्त आदिवासी कुटुंबांना व्यसनमुक्त करण्यात यश
- १२०० गरीब रुग्णांना मोफत औषधोपचार
- विशेष मोहिमा: “दारूमुक्त घर – दारूमुक्त गाव अभियान”, “सातपुडा आदिवासी व्यसनमुक्ती अभियान”
- आयुर्वेदिक उपचारांचा वापर करून व्यसनमुक्तीवर संशोधन व शोधनिबंध
व्यसनमुक्तीची सुरुवात कशी करावी?
१. समस्या मान्य करा – “मला मदतीची गरज आहे” हे स्वीकारणे महत्त्वाचे.
२. तज्ञांचा सल्ला घ्या – डॉक्टर व समुपदेशकांचे मार्गदर्शन घ्या.
३. योग्य उपचार घ्या – नशामुक्ती केंद्रात किंवा शिबिरात सामील व्हा.
४. कुटुंबाचा आधार घ्या – कुटुंब व मित्रांची साथ हीच खरी ताकद.
५. सतत सकारात्मक राहा – प्रेरणा जपा, नवे आयुष्य स्वीकारा.
निष्कर्ष
व्यसन हा रोग आहे, पण त्यावर उपायही आहे. योग्य उपचार, समुपदेशन आणि समाजाचा आधार मिळाला तर प्रत्येकजण व्यसनमुक्त जीवन जगू शकतो. डॉ. कृष्णा भावले यांचे नशामुक्ती अभियान आज हजारो लोकांसाठी आशेचा किरण ठरले आहे. तुम्हीही आज पहिले पाऊल टाका – “व्यसन सोडा, आयुष्य जिंका!”
